Hieronder wordt beschreven hoe de opvang van asielzoekers geregeld is en wie op welk moment verantwoordelijk is voor het RVP (Rijksvaccinatieprogramma) bij asielzoekerskinderen. Asielzoekerskinderen zijn inclusief de alleenstaande minderjarige vreemdelingen.
Typen opvang van asielzoekers en verantwoordelijkheid JGZ-zorg
COA heeft bij GGD (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) GHOR (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio) de publieke gezondheidszorg voor asielzoekers (PGA) ingekocht, waarvan de JGZ (Jeugdgezondheidszorg) asielzoekerskinderen 0-18 jaar een onderdeel is. Arts en Zorg levert onder de naam GezondheidsZorg Asielzoekers (GZA ) eerstelijnszorg aan alle asielzoekers in de COA-opvang in Nederland. Er zijn verschillende soorten COA-opvanglocaties. De meest recente cijfers over aantallen asielzoekers zijn te vinden via het COA: https://www.coa.nl/nl/lijst/capaciteit-en-bezetting’.
Als een kind een (tijdelijke) verblijfsvergunning heeft, wordt het (zodra er plek is) geplaatst in een gemeente. Vanaf dat moment is de reguliere JGZ verantwoordelijk voor de jeugdgezondheidszorg, inclusief de uitvoering van het RVP (Rijksvaccinatieprogramma).
Verantwoordelijkheid RVP-vaccinaties
Als een asielzoekerskind zich in een COA-locatie bevindt waar PGA JGZ wordt aangeboden, vindt er een JGZ-intake plaats, wordt er een vaccinatieplan gemaakt en wordt (zo nodig) gestart met vaccinaties. Hierbij geldt het 'PGA Protocol vaccineren van asielzoekerskinderen 0-18 jaar'.
- Het komt voor dat asielzoekers de procedure zo snel doorlopen, dat ze al een (tijdelijke) verblijfsvergunning hebben en in een gemeente zijn gehuisvest, voordat er een vaccinatie-intake heeft plaatsgevonden en een vaccinatieplan is gemaakt. Zo ook bij veel nareizigers. Bij deze kinderen moet de jeugdarts van de reguliere JGZ alsnog een vaccinatieplan maken. Het verzoek is hiervoor het vaccinatiestatus en –opdrachtformulier te gebruiken en een kopie op te sturen naar het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) -DVP-regiokantoor. Het regiokantoor stuurt vervolgens een RVP-vaccinatiebewijs en zo nodig een set vaccinatiekaarten naar de ouders. Het inzetten van een tolk of het laten vertalen van een vaccinatiebewijs dient te worden gefinancierd uit het reguliere JGZ-budget. Nareizigers komen via het aanmeldcentrum Nederland binnen. Maar ook kan het zijn dat ze niet via het aanmeldcentrum binnenkomen maar direct bij het gezin in de gemeente worden geplaatst in het kader van gezinshereniging. Het kind is dan een ‘vestiger’. In dat geval biedt de JGZ de reguliere zorg zoals gebruikelijk is bij een nieuw kind in de gemeente.
Wat doet het RIVM-DVP?
- Bij asielzoekerskinderen wacht het RIVM-DVP op een kopie van vaccinatiestatus en -opdrachtformulier. Als deze 20 weken na binnenkomst in Nederland nog niet is opgestuurd, stuurt het RIVM-DVP een blanco RVP-vaccinatiebewijs, en een volledige set vaccinatiekaarten naar de ouders, passend bij de leeftijd van het kind, én de gegevens van de organisatie met wie ze contact op kunnen nemen voor de vaccinaties. Deze procedure geldt ook voor kinderen die al snel vanuit een COA-locatie naar een gemeente worden geplaatst. Het is dan aan de JGZ (PGA) om alsnog de vaccinatiestatus te inventariseren en beoordelen en om een vaccinatieplan op maat te maken.
- Bij nieuwkomers/vestigers (die dus niet Nederland binnenkomen via de COA) heeft het RIVM een actieve rol bij kinderen tot de 18e verjaardag. Het RIVM-DVP verstuurt een zogenaamde welkomstbrief naar ouders met het verzoek een kopie van het vaccinatiebewijs van hun kind op te sturen. De brief is in zowel Nederlands als Engels geschreven. Ouders krijgen vervolgens een RVP-vaccinatiebewijs en zo nodig vaccinatiekaarten opgestuurd, én gegevens van de organisatie met wie ze contact op kunnen nemen voor de vaccinaties. Als ouders niet reageren, stuurt het RIVM-DVP een volledige set vaccinatiekaarten op.
- De brochure 'Bescherm je kind met vaccinaties’ is vertaald in het Arabisch, Engels, Oekraïens, Russisch, Turks, Tigrinya en Pools. Deze vertalingen zijn te vinden op de website van het RIVM en te downloaden als brochure. Op het Engelstalig deel van de website van het RIVM is ook informatie over het Rijksvaccinatieprogramma te vinden.
Uitvoering RVP door PGA- en JGZ-medewerkers
Hieronder zijn de stappen bij de uitvoering kort omschreven. Zie ‘veelgestelde vragen bij de uitvoering’ voor een toelichting bij bepaalde stappen.
1. Breng nieuwe kinderen snel in beeld
De JGZ (Jeugdgezondheidszorg)-organisaties moeten zorgen dat nieuwe kinderen snel, binnen 3 maanden, bekend worden bij de uitvoerenden. In IBIS, het bewonersinformatiesysteem van COA, staan de asielzoekerskinderen. Voor kinderen die direct in de gemeente komen wonen (nieuwkomers) zijn de school en Basis Registratie Personen (BRP) de informatiebronnen.
2. Beoordeel de vaccinatiestatus
Het is belangrijk dat er snel een JGZ-intake plaatsvindt en een vaccinatiestatus en vaccinatieopdracht gemaakt wordt door een jeugdarts. Naar aanleiding van het opgestuurde vaccinatiestatus en –opdrachtformulier (bij asielzoekerskinderen) óf de reactie op de welkomstbrief (bij nieuwkomers) ontvangen ouders per post een RVP (Rijksvaccinatieprogramma)-vaccinatiebewijs en oproepkaarten van eventuele ontbrekende vaccinaties.
NB: Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) is niet altijd volledig of tijdig op de hoogte van de vaccinatiestatus. De gegevens in RVP-online en/of verstuurde oproepkaarten zijn dus een hulpmiddel, maar niet het definitieve vaccinatieplan. De jeugdarts heeft altijd de eindverantwoordelijkheid om, met behulp van de beschikbare gegevens en de anamnese, de vaccinatiestatus te beoordelen en het vaccinatieplan te maken in samenspraak met ouders en/of kind of alleenstaande minderjarige vreemdeling (amv).
Tips beoordeling vaccinatiestatus
- Bekijk de website van de WHO of actuele vaccinatieschema’s van verschillende landen (WHO).
- Kinderen uit Syrië zijn tot 2011 over het algemeen goed gevaccineerd voordat de oorlog uitbrak.
- Bovenstaande punten bieden echter geen garantie over welke vaccinaties aan een individueel kind gegeven zijn. De WHO-site toont het vaccinatieschema zoals dat op dit moment bekend is bij de WHO en geeft dus geen garantie over hoe een vaccinatieschema er meerdere jaren geleden uitzag. Ook speelt mee dat in tijden van oorlog of crisis niet altijd ieder kind toegang heeft (gehad) op het landelijke vaccinatieprogramma. De anamnese is dus altijd essentieel om te beoordelen of het aannemelijk is dát en welke vaccinaties een kind gehad heeft.
- Zet een tolk in of laat een vaccinatiebewijs vertalen. Asielzoekers hebben een COA-zorgnummer, tolkengesprekken worden vergoed. Vertalingen niet. In de reguliere JGZ wordt een tolk niet vergoed, de JGZ-organisatie moet dit zelf betalen. Mogelijk heeft jouw organisatie zelf een afspraak met een tolkencentrum. Of ondersteun het gesprek met een vertaalapp op je telefoon, wees daarbij alert dat je over hetzelfde praat.
3. Maak een vaccinatieplan
Hierbij gelden de volgende aandachtspunten:
- Leidraad voor het maken van een plan vind je in de Richtlijn Uitvoering RVP en beslisboom inhaalschema's.
- De stelregel is niet meer vaccinaties geven dan nodig, maar bij twijfel over een toegediende vaccinatie deze vaccinatie alsnog toedienen. Liever een vaccinatie teveel dan te weinig. Zo wordt er optimale bescherming tegen de doelziekten geboden.
- Asielzoekerskinderen krijgen het reguliere RVP met 2 aanvullingen:
- BMR (Bof, Mazelen en rodehond)-0 op leeftijd van 9 maanden (van belang zolang zij nog geen status hebben).
- Alle asielzoekerskinderen komen in aanmerking voor HepB-vaccinatie, ongeacht de leeftijd tot 18 jaar.
- Bij twijfel overleg tussen jeugdarts en medisch adviseur RIVM.
4. Registreer de vaccinaties
- De (ouders van) asielzoekerskinderen krijgen van de uitvoerende PGA-JGZ een internationaal vaccinatiebewijs (het gele boekje) waarin de toegediende vaccinaties worden genoteerd.
- Bij de andere kinderen, die niet via de COA-opvang in Nederland zijn gevestigd ex-asielzoekerskinderen/vluchtelingenkinderen en vestigers, worden de vaccinaties in het RVP-vaccinatiebewijs genoteerd.
- Als ouders geen vaccinatiekaarten hebben, worden de vaccinaties verantwoord met een vaccinregistratieformulier. Na registratie bij RIVM-DVP wordt de vaccinatie vergoed volgens de afgesproken tarieven.