Pneumokokkenziekte is een verzamelnaam voor ongeveer 90 infectieziekten die worden veroorzaakt door de pneumokokbacterie. De bacterie zit meestal in je neus-keelholte. Je wordt er niet altijd ziek van, maar je kunt anderen wel besmetten via niezen, hoesten of zoenen.
Pneumokokken kunnen middenoorontsteking, bijholteontsteking en bronchitis veroorzaken, maar ook ernstige longontsteking, hersenvliesontsteking of bloedvergiftiging. Aan deze ernstige vormen van pneumokokkenziekte kun je overlijden. Baby’s krijgen voor hun eerste verjaardag 3 inentingen tegen pneumokokkenziekte.
Pneumokokken in het kort
|
Hoe krijg je de bacterie? |
Via niezen, hoesten en zoenen |
|---|---|
|
Veel voorkomende symptomen |
Bij baby's en kinderen: oorontsteking, bijholteontsteking en bronchitis. Bij ouderen: longontsteking. |
|
Ernstige symptomen bij baby's en kinderen |
Longontsteking, hersenvliesontsteking of bloedvergiftiging |
|
Welke vaccinaties beschermen hiertegen? |
Vrijwel iedereen raakt in zijn leven wel eens besmet met pneumokokken. De bacterie zit dan in de neus- of keelholte, zonder dat je ziek wordt. Bij een klein deel komt de bacterie verder in het lichaam, bijvoorbeeld in het oor of de longen. Jonge kinderen krijgen dan vaak oorontsteking, neusbijholteontsteking en/of bronchitis; volwassenen meestal longontsteking.
Bij nog minder mensen komt de bacterie in de bloedbaan of bij de hersenvliezen terecht. Je kunt last hebben van kortademigheid, pijn bij het ademhalen, hoofdpijn, nekstijfheid, verwardheid en/of verlies van bewustzijn. Baby’s kunnen naast koorts of juist een te lage lichaamstemperatuur ook last hebben van luierpijn (pijn bij het verschonen van de luier). Ze zijn prikkelbaar, suffig en hebben een grauwe huidskleur.
Ernstige ziekten door pneumokokken zijn hersenvliesontsteking, bloedvergiftiging en ernstige vormen van longontsteking. Dit begint vaak met hoge koorts of juist ondertemperatuur. Daarna word je snel erger ziek. Tussen de 10 en 20% van de mensen met ernstige pneumokokkenziekte overlijdt daaraan.
Vooral kinderen jonger dan 2 jaar, ouderen boven de 65 jaar en mensen met een minder goed werkend immuunsysteem lopen het meeste risico ziek te worden.
De pneumokokkenvaccinatie beschermt baby’s tegen 10 typen pneumokokken. Deze 10 typen zijn de belangrijkste veroorzakers van pneumokokkenziekten bij jonge kinderen. Lees meer over de vaccinatie tegen pneumokokkenziekten of lees hoe vaccineren werkt.
Een infectie met pneumokokken kan behandeld worden met antibiotica. Maar niet iedereen herstelt helemaal. Bij late behandeling of ernstige ziekte is het mogelijk dat er blijvende gevolgen zijn. Bij kinderen gaat het bijvoorbeeld om doofheid, epilepsie of verlamming. En bij volwassenen om problemen aan hart en/of longen. Ook overlijden is mogelijk.
Sinds 2006 is vaccinatie tegen pneumokokkenziekte in het Rijksvaccinatieprogramma opgenomen. Het aantal kinderen jonger dan 5 jaar waarbij de bacterie in het bloed of bij de hersenvliezen komt, nam daarna af. Van ongeveer 200 naar 70 kinderen per jaar. Ook bij andere (niet-gevaccineerde) leeftijdsgroepen komt de ziekte door groepsbescherming iets minder voor. Elk jaar zijn er in Nederland ongeveer 150 gevallen van hersenvliesontsteking.
In 2020 waren er minder meldingen van pneumokokken dan andere jaren. Dit komt mogelijk door de coronamaatregelen.
Video: Wat is pneumokokkenziekte?
Pneumokokkenziekte kun je krijgen van veel verschillende soorten pneumokokkenbacterien. Veel mensen hebben de bacterien in hun neus of keel, maar worden zelf niet ziek.
Maar als een besmette persoon hoest of niest... kan de bacterie zich verspreiden.
De pneumokokkenbacterie kan longontsteking, oor- of bijholteontsteking veroorzaken.
Als de bacterie verder je lichaam in komt, kun je een ernstige longontsteking, hersenvliesontsteking of bloedvergiftiging oplopen. Dit zijn ernstige ziekten waarvoor je in het ziekenhuis moet worden opgenomen. Je kunt zelfs blijvende gezondheidsklachten, gehandicapt raken of overlijden.
Vooral baby’s en ouderen kunnen ernstig ziek worden. Pneumokokkenziekte kan worden behandeld met antibiotica. Baby’s krijgen inentingen bij drie, vijf en elf maanden. Vanaf 2020 worden ook ouderen gevaccineerd. Op rivm.nl/pneumokokken staat wie dit jaar een uitnodiging krijgt De vaccinaties beschermen hen tegen de voor hen gevaarlijkste soorten pneumokokken.
Meer weten? Ga naar rijksvaccinatieprogramma.nl of rivm.nl/pneumokokken