Wat is pneumokokkenziekte?

Pneumokokkenziekte wordt veroorzaakt door bacteriën. Er zijn vele verschillende pneumokokken. Veel mensen dragen pneumokokken bij zich en worden niet ziek. Via niezen, hoesten of zoenen kun je elkaar besmetten, ook als je zelf niet ziek bent. Pneumokokken kunnen middenoorontsteking, bijholteontsteking en bronchitis veroorzaken, maar kunnen ook leiden tot ernstige longontsteking, hersenvliesontsteking of bloedvergiftiging. Aan deze ernstige vormen kun je overlijden. Baby’s krijgen voor hun eerste verjaardag 3 inentingen tegen pneumokokkenziekte.

Verschijnselen van pneumokokken

Vrijwel iedereen raakt in zijn leven wel eens besmet met pneumokokken. De bacterie zit dan in de neus- of keelholte, zonder dat je ziek wordt. Bij een klein deel van de mensen komt de bacterie verder in het lichaam, bijvoorbeeld in het oor of de longen. Een oor- of longontsteking kan dan het gevolg zijn. Bij een nog kleiner aantal mensen komt de bacterie in de bloedbaan of het zenuwstelsel terecht. Eerst ontstaat er een grieperig gevoel. Als sprake is van een bloedvergiftiging of hersenvliesontsteking word je snel erger ziek. 10-20% van de mensen met een hersenvliesontsteking door pneumokokken komt te overlijden.

Hoe loop je pneumokokken op?

De pneumokokbacterie zit in de neus- en keelholte. Door niezen, hoesten of zoenen kun je een ander besmetten.

Wie krijgt pneumokokken?

Vooral kinderen jonger dan 2 jaar, ouderen boven de 65 jaar, en mensen met een minder goed werkend immuunsysteem lopen het meeste risico ziek te worden van een besmetting met pneumokokken.

Pneumokokken in Nederland

Sinds 2006 is vaccinatietegen pneumokokkenziekte in het Rijksvaccinatieprogramma opgenomen. Het aantal kinderen jonger dan5 jaar waarbij de bacterie in de bloedbaan of het zenuwstelsel komt, is sinds 2006 afgenomen. Van ongeveer 200 kinderen per jaar naar ongeveer 50 per jaar. Ook bij andere (niet-gevaccineerde) leeftijdsgroepen komt de ziekte minder voor, door groepsbescherming. Elk jaar zijn er ongeveer 250 gevallen van hersenvliesontsteking door pneumokokken in Nederland.

Pneumokokken tijdens de coronapandemie

In 2020 waren er minder meldingen van pneumokokken dan andere jaren. Dit komt mogelijk door de maatregelen om verspreiding van het coronavirus te beperken.  

Behandeling van pneumokokken

Een infectie met pneumokokken kan behandeld worden met antibiotica. Bij late behandeling of ernstige ziekte kunnen na behandeling complicaties als doofheid en andere neurologische afwijkingen blijven bestaan.

Inenting tegen pneumokokken

De pneumokokkenvaccinatie van het Rijksvaccinatieprogramma beschermt tegen 10 typen pneumokokken. Deze typen zijn de belangrijkste veroorzakers van pneumokokkeninfecties bij jonge kinderen. Het vaccin bevat deeltjes van de 10 pneumokokken bacteriën. Het lichaam maakt dan afweerstoffen tegen deze stukjes van de bacteriën zodat je na vaccinatie deze 10 types pneumokokken niet meer kan oplopen. Je kunt geen pneumokokkenziekte krijgen van de vaccinatie. Zuigelingen krijgen voor hun eerste verjaardag drie keer een inenting tegen pneumokokken, op de leeftijd van 3 maanden, 5 maanden en 11 maanden. Zij krijgen de vaccinatie tegelijk met de DKTP Difterie, Kinkhoest, Tetanus en Poliomyelitis (Difterie, Kinkhoest, Tetanus en Poliomyelitis)- Hib-HepB-vaccinatie. De inentingen worden gegeven op het consultatiebureau.