HPV is de afkorting van humaan papillomavirus. Dit is een virus dat verschillende soorten kanker kan veroorzaken. Baarmoederhalskanker komt hiervan het meest voor. Er zijn veel verschillende HPV-typen, maar de typen 16 en 18 leiden het vaakst tot kanker. . Het HPV-vaccin, dat we in Nederland gebruiken, beschermt tegen deze 2 typen HPV. 

HPV is heel besmettelijk. Het virus kan worden overgedragen via de handen, huid, of mond als je vrijt met iemand die besmet is. HPV komt veel voor. De persoon met wie je samen bent kan het virus dus bij zich dragen zonder dit zelf te weten. En dan kun jij ook besmet raken. 

Heb je een uitnodiging voor HPV-vaccinatie gekregen en ben je geboren tussen 1 januari 1996 en 31 december 2003? Zorg dan dat je uiterlijk in juli 2023 je eerste HPV-prik haalt. Je hebt namelijk 2 prikken nodig om volledig gevaccineerd te zijn en er moet minimaal 5 maanden tijd tussen die 2 prikken zitten. Na 2023 is de HPV-prik niet meer gratis voor jongvolwassenen. 
Een afspraak maken doe je zo:

• Online via hpvafspraak.nl. (inloggen met je DigiD)
• Telefonisch via 0800-1608. Houd je identiteitsbewijs bij de hand
• HPV-prik zonder afspraak. Meer informatie vind je op de pagina HPV-prik zonder afspraak.

Heb je eerder besloten om niet te vaccineren en wil je nu alsnog de vaccinatie halen? Neem dan contact op met het consultatiebureau of de JGZ in jouw regio. Er wordt dan voor jou gekeken of en hoe je die kan inhalen. Tot 18 jaar krijg je de vaccinaties gratis vanuit het Rijksvaccinatieprogramma.

Ieder jaar krijgen naar schatting 1.100 vrouwen en 400 mannen kanker door HPV. Het HPV-vaccin beschermt je tegen 6 soorten kanker. Namelijk baarmoederhalskanker, kanker aan mond- en keelholte, de vagina, schaamlippen, de anus en de penis. 

Als je je laat vaccineren, bescherm je jezelf én anderen tegen HPV. Het is geen 100% bescherming, maar je hebt hierdoor een veel kleinere kans op kanker door HPV.

Twijfels over HPV-vaccinatie?

Hulp nodig bij de keuze of je je wel of niet wilt laten vaccineren tegen HPV? Ga dan naar de HPV-vaccinatie keuzehulp. 

Het HPV-vaccin werkt het best als je nog niet met het virus besmet bent geraakt. Daarom krijg je sinds 2022 een uitnodiging voor de vaccinatie in het jaar dat je tien wordt. De kans is groot dat je dan nog niet besmet bent. Voor een goede bescherming heb je 2 vaccinaties nodig. Tussen de eerste en de tweede vaccinatie zit een half jaar. 

De gezondheid van jongeren die het HPV-vaccin krijgen wordt zorgvuldig in de gaten gehouden. Er zijn in ruim 10 jaar nooit ernstige, blijvende bijwerkingen van de vaccinatie gevonden, ook niet in andere landen. De plek van de prik kan een beetje pijnlijk zijn. Je kunt ook spierpijn krijgen. En soms wat last hebben van buikpijn, misselijkheid, moeheid, hoofdpijn of koorts. Dit gaat allemaal weer over na één tot drie dagen. 

Heb jij last van een bijwerking? Meld deze dan bij Bijwerkingencentrum Lareb.

Twijfels over HPV-vaccinatie?

Hulp nodig bij de keuze of je je wel of niet wilt laten vaccineren tegen HPV? Ga dan naar de HPV-vaccinatie keuzehulp. 

Hoe loop ik een HPV-besmetting op? 
HPV wordt voornamelijk overgedragen via huid-huid of huid-slijmvlies contact rond de geslachtsorganen en de mond- en keelholte. Dus naast geslachtsgemeenschap kun je het ook doorgeven via handen, vingers en de mond. Bijna iedereen krijgt ooit in zijn leven een HPV-infectie omdat het virus heel besmettelijk is. Je kan ook meerdere keren besmet raken. Condooms helpen niet voldoende om een HPV-besmetting te voorkomen. 

Hoe groot is de kans op een HPV-besmetting? Is dit voor jongens en meisjes verschillend? 
De kans op overdracht van het virus tijdens één seksueel contact met een besmet persoon wordt geschat op 60%. De meeste mensen (80%) lopen 1 of meerdere HPV-infecties op gedurende het leven. Dit geldt voor zowel mannen als vrouwen. 

Krijg je HPV ook van (tong)zoenen?
Het is niet goed bekend of je een HPV-infectie in de mond kan oplopen door (tong)zoenen. Wel weten we dat HPV door orale seks overgedragen kan worden.

Is HPV een SOA?
HPV is seksueel overdraagbaar. Maar je kunt het virus ook van elkaar krijgen zonder dat je geslachtsgemeenschap hebt. Bijna iedereen krijgt ooit in zijn leven één of meerdere HPV-infecties omdat het virus heel besmettelijk is. Het is dus niet zo dat je een HPV-infectie alleen oploopt als je bijvoorbeeld veel wisselende partners hebt.

Krijg je HPV alleen door seks?
HPV krijg je door seksueel contact met iemand die een HPV-infectie heeft. Ook door het aanraken van een penis of vagina en door orale seks kun je HPV krijgen. Het virus kan ook overgedragen worden via de huid van je handen en vingers, tijdens seksuele handelingen.

Krijg je HPV ook bij beschermde seks?
Het gebruik van condooms tijdens seksueel contact beschermt gedeeltelijk tegen HPV-infecties. Condoomgebruik kan een HPV-infectie nooit helemaal voorkomen.

Als HPV seksueel overdraagbaar is, waarom dan al op 10-jarige leeftijd beginnen met vaccineren?
HPV-vaccinatie is het meest effectief als je nog niet met HPV besmet bent. Hoewel de seksuele ervaring onder jonge kinderen nog heel beperkt is (Bron: Rutgers/Soa Aids Nederland, 2017), wil je het liefst alle kinderen vaccineren voordat ze seksueel actief worden. Op de leeftijd van 10 jaar zijn minder kinderen seksueel actief dan oudere kinderen. 
De kans dat je met HPV besmet wordt, wordt groter als je ouder wordt, omdat jongeren dan vaker elkaars geslachtsorganen gaan aanraken en/of seks gaan hebben. Vaccinatie is het meest effectief voordat jongeren dat soort activiteiten ondernemen. Daarom heeft de Gezondheidsraad geadviseerd jongens en meisjes te vaccineren op een leeftijd die zo dicht mogelijk tegen de 9 jaar aan ligt.

Kun je niet gewoon een behandeling of medicijn krijgen als je HPV hebt opgelopen?
Nee, er is geen behandeling of medicijn tegen een HPV-infectie. De gevolgen van een HPV-infectie, zoals genitale wratten of (voorstadia van) kanker, kunnen vaak wel behandeld worden. Deze behandeling is echter vervelend en kan grote gevolgen hebben, zoals het weghalen van een stukje van de baarmoederhals of amputatie van de penis. Door de behandeling van (voorstadia van) baarmoederhalskanker kun je ook minder vruchtbaar worden of heb je meer kans dat je kind te vroeg wordt geboren. 

Kan je je op HPV laten testen? En als je positief op HPV wordt getest, wat kun of moet je dan doen?
HPV-infectie bij de baarmoederhalsmond wordt onderzocht in het kader van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker bij vrouwen. Er is geen standaard test waarmee je kan laten onderzoeken of er een HPV-infectie aanwezig is bij andere plekken, zoals de anus, penis, of mond- en keelholte. 

Wat als je HPV al hebt en je krijgt daarna de vaccinatie? 
Het vaccin werkt niet tegen al aanwezige HPV-infecties. Wel werkt het vaccin goed tegen nieuwe HPV-infecties van typen 16 en 18. Ook ben je een beetje beschermd tegen andere hoog-risico typen. 

Wie wordt wanneer uitgenodigd voor de HPV-vaccinatie?
Vanaf 2022 worden kinderen in het jaar dat ze tien worden uitgenodigd voor vaccinatie. In 2022 zijn dat dus de kinderen die in 2012 geboren zijn. Daarnaast krijgen in 2022 en 2023 jongens en meisjes tot 18 jaar een keer de kans zich te beschermen tegen HPV. In 2022 zijn dat jongeren die geboren zijn in 2009, 2008, 2006 en 2004. Ben je in 2004 geboren en dit jaar al 18 jaar geworden? Ook dan heb je recht op gratis HPV-vaccinaties. In 2023 krijgen jongeren die geboren zijn in 2011, 2010, 2007 en 2005 een uitnodiging.

Waarom worden kinderen van 9 of 10 jaar al uitgenodigd voor deze vaccinatie? Eerder kregen meisjes van 13 jaar de vaccinatie aangeboden, waarom is dat nu vervroegd?
Bij start van de HPV-vaccinatie in 2009 is gekozen voor 13 jaar, omdat toen nog niet duidelijk was hoe lang de vaccinatie zou beschermen. We weten nu dat de vaccinatie langdurig (meer dan 10 jaar) beschermt. Hierdoor kan de vaccinatie eerder aangeboden worden. Dit is van belang omdat de vaccinatie het beste werkt als hij gegeven wordt voordat een kind in aanraking komt met het virus. Het vaccin (Cervarix®) is goedgekeurd voor gebruik vanaf 9 jaar.

Hoeveel prikken krijg je bij een HPV-vaccinatie?
Voor een goede bescherming heb je 2 vaccinaties nodig met een halfjaar ertussen. 
Voor jongeren van 15 jaar en ouder die dit voorjaar 2 vaccinaties hebben gehad met een maand ertussen, is nog een derde vaccinatie nodig. Deze derde vaccinatie wordt een halfjaar na de eerste vaccinatie gegeven.  Meer informatie hierover is te vinden op onze pagina over de wijziging van het vaccinatieschema.

Is de vaccinatie gratis?
Ja, de vaccinatie valt binnen het Rijksvaccinatieprogramma en is gratis als je een uitnodiging krijgt. Mocht je te oud zijn voor het Rijksvaccinatieprogramma, dan kan je je op eigen initiatief en eigen kosten laten vaccineren tegen HPV. Dit kan bijvoorbeeld via de huisarts. 

Is vaccinatie verplicht?
Nee, vaccinatie is niet verplicht. Je beslist zelf of je je wilt laten vaccineren.

Waarom is vaccinatie niet verplicht?
Het wel of niet laten vaccineren tegen HPV is een persoonlijke keuze. Geen enkele vaccinatie is in Nederland verplicht. 

Wie geeft de vaccinatie?
De vaccinaties worden door de bureaus voor jeugdgezondheidszorg gegeven, meestal tijdens groepsvaccinaties in het voorjaar en het najaar. Je wordt automatisch per post uitgenodigd, als je voor deze vaccinaties in aanmerking komt. 

Hoeveel tijd mag er zitten tussen de eerste en laatste HPV-vaccinatie?
Een halfjaar na de eerste vaccinatie krijg je een uitnodiging voor de tweede. 
Als er wegens omstandigheden meer tijd zit tussen de vaccinaties is dat niet erg. Maar voor een optimale bescherming is het belangrijk het vaccinatieschema zo goed mogelijk aan te houden en beide vaccinaties te halen. 

Kun je nog besmet worden met HPV als je je laat vaccineren?
Het vaccin zorgt ervoor dat als je besmet raakt met HPV typen 16 of 18 je eigen immuunsysteem dit virus direct herkent en onschadelijk maakt. De kans op een nieuwe, langdurige infectie met HPV-typen 16 of 18 is dan heel klein.

Als jaarlijks 400 mannen en 1.100 vrouwen HPV-gerelateerde kanker krijgen in Nederland dan schat ik mijn kans laag in. Klopt dat?
Dat klopt, de kans is gelukkig niet heel groot. Maar het gaat hier om een risico dat je kunt voorkomen, én de voorstadia van HPV-kanker zijn niet meegerekend. De impact van een voorstadium kan groot zijn, met bijbehorende onzekerheid en eventuele vervelende controles en (gevolgen van) behandeling.

Hoe lang na een HPV-besmetting kan er (een voorstadium van) kanker ontstaan? Als dat over hele lange tijd is, kan ik ook al een andere ziekte hebben gekregen of dood gaan aan iets anders?
Ja, dat klopt. Het duurt jaren, vaak 10 tot 15 jaar, voordat een HPV-infectie leidt tot afwijkende cellen, naar een voorstadium van kanker, tot daadwerkelijk kanker. Toch is het belangrijk je te laten vaccineren tegen HPV, om daarmee het risico op kanker op latere leeftijd te verminderen.

Waarom worden jongens nu ook uitgenodigd voor de HPV-vaccinatie? 
Een HPV-infectie kan ook andere soorten kanker dan baarmoederhalskanker veroorzaken, zoals kanker van de anus, penis, en de mond- en keelholte. Deze vormen van kanker komen (ook) bij mannen voor en worden steeds vaker gezien. Daarom is het heel belangrijk ook jongens te vaccineren tegen HPV, om hen tegen deze soorten kanker op latere leeftijd te beschermen. Daarnaast draagt vaccinatie van jongens bij aan de bescherming van de hele bevolking tegen HPV en HPV-gerelateerde kanker. Hoe meer mensen immuun zijn voor een bepaalde infectie, hoe kleiner namelijk de kans is op verspreiding.

Krijgen jongens een ander vaccin dan meisjes? Is het een nieuw vaccin voor jongens? Hoe weten we dat het vaccin ook veilig is voor jongens?
Jongens krijgen hetzelfde vaccin als meisjes (Cervarix®). Het is dus geen nieuw vaccin. In andere landen worden al langer jongens gevaccineerd tegen HPV. Daar zijn geen bijzonderheden rond de veiligheid van deze vaccinatie bij jongens gevonden.

Hoeveel jongens hebben de HPV-vaccinatie inmiddels gehad in Nederland?
HPV-vaccinatie voor jongens zat tot 2022 niet in het Rijksvaccinatieprogramma. Wel konden jongens/mannen zich op eigen gelegenheid laten vaccineren door bijvoorbeeld de huisarts. Hoe vaak dat is gebeurd in Nederland, is niet bekend. 

In welke andere landen is er al ervaring met het vaccineren van jongens? 
In een aantal Europese landen worden jongens al gevaccineerd tegen HPV, zoals in Duitsland, België, Ierland, Luxemburg, Noorwegen en Engeland. Veel andere (Europese) landen zijn ook net gestart met het vaccineren van jongens (naast meisjes), of starten binnenkort. 

Hoeveel meisjes/vrouwen hebben de HPV-vaccinatie inmiddels gehad in Nederland?
De HPV-vaccinatie zit al meer dan 10 jaar in het RVP Rijksvaccinatieprogramma (Rijksvaccinatieprogramma) (voor meisjes). In de eerste 10 jaar zijn er in Nederland binnen het RVP ongeveer 800.000 meisjes volledig gevaccineerd tegen HPV.

Welke resultaten/effecten van de HPV-vaccinatie zijn er in Nederland of andere Europese landen te zien? 
Onderzoek in Nederland laat zien dat bij gevaccineerde jonge vrouwen langdurige infecties met HPV-type 16 en 18 veel minder vaak voorkomen dan bij ongevaccineerde vrouwen, tot 10 jaar na vaccinatie. Het vaccin beschermt dan voor ongeveer 95% tegen langdurige HPV-infecties met type 16 en 18.
In veel landen, waaronder Nederland, zien we dat gevaccineerde vrouwen ook minder vaak een voorstadium van baarmoederhalskanker hebben dan ongevaccineerde vrouwen. 
Omdat het lang duurt (vaak 10 tot 15 jaar) voordat een HPV-infectie kan leiden tot kanker, waren er tot voor kort weinig studies die het effect van vaccinatie op daadwerkelijke kanker konden onderzoeken. In een Zweedse studie (2020) is nu echter aangetoond dat HPV-vaccinatie het risico op het ontwikkelen van baarmoederhalskanker sterk vermindert. In een studie in Engeland (2021) is na invoering van HPV-vaccinatie ook een aanzienlijke afname in baarmoederhalskanker en voorstadia daarvan gevonden.

Hoe snel na het vaccineren ben je beschermd tegen HPV?
Vanaf ongeveer 1-2 weken na afronding van de complete serie vaccinaties (dus na de 2e of 3e vaccinatie, afhankelijk van de leeftijd waarop de eerste vaccinatie gegeven wordt) ben je het best beschermd tegen HPV. Dan zijn er voldoende antistoffen door het lichaam gevormd die langdurige bescherming bieden tegen nieuwe infecties met HPV-typen 16 en 18. 

Hoe lang beschermt de vaccinatie? 
Het vaccin biedt langdurige bescherming (tenminste 10 jaar). Het vaccin werkt het beste als het gegeven wordt voordat er een HPV-infectie aanwezig is, dus vóór je seksueel actief wordt.