Deze werkinstructie is opgesteld door het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) in samenwerking met GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) GHOR Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio) Nederland en is bedoeld voor de HPV Humaan Papilloma Virus (Humaan Papilloma Virus)-vaccinatie van cliënten in instellingen met een eigen medische dienst.

Voor de HPV18+ vaccinatiecampagne is ingericht dat de instelling zelf vaccins bestelt bij RIVM-DVP-LCC als zij zelf vaccineert.

Maatwerkoplossingen in afstemming tussen de regionale GGD en de instelling zijn mogelijk. Te denken valt aan oplossingen waarin een GGD-arts of -verpleegkundige naar de instelling toe komt met vaccin en daar ter plekke vaccineert.

Het doel van deze werkinstructie is de stappen weer te geven die instellingen met een medische dienst moeten doorlopen om bewoners te vaccineren.

Inleiding

Het humaan papillomavirus (HPV Humaan Papilloma Virus (Humaan Papilloma Virus)) is een zeer besmettelijk virus dat kanker in de baarmoederhals, vagina, anus, mond- en keelholte, penis en schaamlippen kan veroorzaken. Sinds 2009 krijgen tienermeisjes vanuit het Rijksvaccinatieprogramma (RVP Rijksvaccinatieprogramma (Rijksvaccinatieprogramma)) vaccinatie aangeboden tegen HPV. Echter, de gemiddelde vaccinatiegraad is laag; ~58%. Vanaf 2022 wordt de HPV-vaccinatie via het RVP ook aan jongens aangeboden. In 2022 en 2023 worden jongens en niet-(volledig) gevaccineerde meisjes tot en met een leeftijd van 18 jaar uitgenodigd voor de HPV-vaccinatie bij de JGZ Jeugdgezondheidszorg (Jeugdgezondheidszorg) in het kader van een inhaalcampagne.

In 2023 wordt ook een eenmalige aanvullende, landelijke HPV-vaccinatiecampagne georganiseerd waarin alle nog niet-(volledig) gevaccineerde vrouwen en mannen van 19 t/m 26 jaar de kans krijgen om zich te laten vaccineren tegen HPV. Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) stuurt van week 2 t/m week 6 2023 uitnodigingsbrieven aan niet-(volledig) gevaccineerden uit de doelgroep op basis van BRP en COA adresbestanden. De vaccinatie bestaat uit 2 prikken met het Cervarix®-vaccin met een optimaal interval van minimaal 6 maanden (dus volgens een 0-6-maandenschema) en een minimaal interval van 150 dagen. De campagne zal qua inhoud en kwaliteit waar mogelijk in lijn zijn met de andere HPV-vaccinatiecampagnes binnen het RVP. De campagne wordt uitgevoerd door de GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst)’en. Dit document heeft betrekking op deze aanvullende campagne voor mensen geboren in 1996 t/m 2003 (HPV18+ vaccinatiecampagne). Zie voor meer achtergrondinformatie het Addendum HPV18+ van de RVP-richtlijn Uitvoering.

Op 17 augustus heeft de staatssecretaris van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) officieel besloten om de HPV18+ vaccinatiecampagne te verlengen. Dit biedt de mogelijkheid om de HPV Humaan Papilloma Virus (Humaan Papilloma Virus)-vaccinatie tot 1 juni 2024 aan de doelgroep aan te bieden.

Werkinstructie HPV18+ campagne voor instellingen

Stap 1: Deskundigheid personeel

Zorg ervoor dat personeel deskundig is om deze vaccinatie te kunnen toedienen. Zie hiervoor de RVP-richtlijn Uitvoering, en met name addendum 24 over de HPV18+ vaccinatiecampagne. Daarnaast is er een RVP e-learning HPV-vaccinatie beschikbaar die gratis via NSPOH wordt aangeboden.

Er is ook een online HPV-campagnetoolkit waaruit instellingen kosteloos communicatiemateriaal en FAQ’s kunnen downloaden en printen.

Stap 2: Selecteren en uitnodigen

Niet-(volledig) gevaccineerde cliënten in de doelgroep (geboortejaren 1996 t/m 2003) ontvangen eenmalig van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) een persoonlijke uitnodigingsbrief op het adres waar zij volgens het BRP of COA ingeschreven staan. Er zijn drie versies van de uitnodigingsbrief, deze zijn te vinden in de online HPV-campagne toolkit:

  • voor niet-volledig gevaccineerde jongvolwassenen(~40.000);
  • voor ongevaccineerde mannen (~900.000); en
  • voor ongevaccineerde vrouwen (~360.000).

De instellingsarts kan inventariseren bij (de gezaghebbende(n) van) cliënten die op basis van hun geboortejaar in aanmerking komen voor de vaccinatie of zij een uitnodigingsbrief hebben ontvangen en/of of zij gevaccineerd willen worden.

Indien er onduidelijkheid bestaat of men eerder al (deels) gevaccineerd is tegen HPV Humaan Papilloma Virus (Humaan Papilloma Virus), kan de cliënt bij het RIVM zijn/haar RVP Rijksvaccinatieprogramma (Rijksvaccinatieprogramma)-vaccinatiebewijs aanvragen via deze RVP-webpagina. Houd wel rekening met ongeveer 2 tot 3 weken tijd tussen aanvraag en ontvangst van het vaccinatiebewijs. Als het contact via de GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) loopt, dan kan deze vanuit het GGD-registratiesysteem, mits de cliënt daarvoor toestemming verleent, een vaccinatiestatus opvragen bij het RIVM.

Vanuit de online HPV-campagnetoolkit kunnen instellingen ook kosteloos communicatiemateriaal zoals posters, flyers en banners downloaden en uitprinten.

Toestemming voor de vaccinatie is nodig, maar hoeft niet schriftelijk te gebeuren. Mondelinge toestemming is voldoende. De mondelinge toestemming dient door de instelling wel schriftelijk vastgelegd te worden in het medisch dossier van de cliënt.

Stap 3: Vaccins bestellen bij RIVM-LCC

Instellingen kunnen HPV-vaccins bestellen bij het Logistiek Coördinatiecentrum COVID-19 van het RIVM (RIVM-LCC), via de bestelapplicatie die ook voor COVID-19-vaccins beschikbaar is gesteld. Vanaf 6 februari zal de applicatie open staan voor HPV-vaccins. De vaccins worden geleverd op de in de bestelapplicatie aangegeven dag, minimaal 4 werkdagen na bestelling. Er zit een maximum aan het aantal leveringen per dag. Wanneer een leverdatum vol is, verdwijnt deze uit de bestelapplicatie.

Voor het bestellen geldt een minimum aantal van 10 HPV-vaccins en het vaccin wordt geleverd als voorgevulde spuit. De HPV-vaccinatieserie bestaat uit twee prikken en het vaccin is vrij lang houdbaar zolang het opgeslagen wordt onder de juiste condities. U kunt dus in een keer voor twee prikken per (ongevaccineerde) cliënt bestellen.

Naalden worden NIET met de bestelling meegeleverd, de instelling is zelf verantwoordelijk voor de aanschaf van veilige naalden.

Stap 4: Levering vaccins

Vaccins worden geleverd door de logistiek dienstverlener. De dag voor levering (dit kan tot 23.59 uur) geeft de logistiek dienstverlener de levertijd door aan de instelling met een tijdslot van 2 uur. De persoon die de vaccins in ontvangst neemt, tekent voor ontvangst van de levering.

Stap 5: Opslag van vaccins en distributie naar andere locaties

Het HPV-vaccin (Cervarix®) wordt geleverd en kan lang bewaard worden in de koelkast bij een temperatuur van 2-8°C. Voor opslag en distributie van vaccins gelden de voorwaarden zoals gespecificeerd in het addendum HPV18+ bij de RVP-richtlijn Vaccinbeheer. Hierin staan ook de eisen beschreven voor ontvangst en opslag van vaccins, (het gebruik van) medicijnkoelkasten en koelboxen en hoe om te gaan met incidenten, vaccinverlies, klachten en recalls.

Stap 6: Vaccineren en registreren

De instellingen kunnen starten met vaccineren zodra ze de vaccins hebben ontvangen.

In de RVP-richtlijn Uitvoering, en met name addendum 24 over de HPV18+ vaccinatiecampagne, vindt u alle informatie over de toediening van het vaccin. Bij medisch-inhoudelijke vragen kunt u bellen met de medisch adviseurs betrokken bij het RVP (RIVM-LCI Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (onderdeel RIVM) (Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (onderdeel RIVM))) via RIVM-DVP-regiokantoren (zie voor contactgegevens hoofdstuk 13 van de RVP-richtlijn Uitvoering).

De HPV-vaccinatie mag tegelijkertijd worden gegeven met de COVID-19-vaccinatie.

Registreren

Goede registratie van de toegediende vaccinaties is van belang en een wettelijke plicht.

Voorwaarden voor het vaccineren zijn dat de medische dossiervorming conform WGBO geborgd is en dat alle vaccinatiegegevens (met of zonder persoonsgegevens) door de instelling doorgegeven worden aan het RIVM. Als de instelling niet beschikt over het GGD-registratiesysteem voor HPV18+, dan geeft deze de vaccinaties aan het RIVM door via het online RVP vaccinatieregistratieformulier, zoals ook gebeurt voor andere RVP-vaccinaties door andere uitvoerders dan de reguliere RVP-uitvoerder. Let op: het online RVP-vaccinatieregistratieformulier is geen bronsysteem en slaat geen data op, het is enkel bedoeld voor uitwisseling van gegevens met het RIVM.

Voor het RVP geldt dat er geïnformeerde toestemming (ofwel informed consent) voor gegevensuitwisseling tussen de uitvoerder en het RIVM moet worden gegeven. Indien er toestemming is gegeven, worden de gegevens over de vaccinatie gepersonaliseerd doorgegeven aan het RIVM zodat vaccineffectiviteit en de medicatieveiligheid kan worden bewaakt en de vaccinatiegraad nauwkeurig kan worden bepaald. Indien er geen toestemming is, worden alleen anonieme gegevens over de toegediende vaccinatie doorgeven. De toestemming moet worden geregistreerd in het medisch dossier en indien de cliënt de toestemming aanpast van wel naar geen toestemming of vice versa dan moet dit ook worden aangepast in het dossier.

In het online RVP-vaccinatieregistratieformulier is de toestemming voor gegevensuitwisseling verwerkt. Op de startpagina kan men namelijk indien er geen toestemming is verkregen, de optie ‘Ik wil de vaccinatie anoniem doorgeven’ aanvinken.

Voor publieksinformatie over Informed Consent (met o.a. een filmpje), zie de RVP-webpagina Jouw toestemming. Er is specifiek voor deze HPV18+ vaccinatiecampagne een infographic over de gevolgen van wel of geen toestemming geven beschikbaar via de online HPV-campagnetoolkit. Voor professionals is er een RVP-richtlijn Informed consent-procedure en een RVP e-learning over Informed Consent.

Contactgegevens

Tijdens het gehele traject kunnen de instellingen voor uitvoeringsvragen terecht bij het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Hierbij zijn de volgende keuzeopties beschikbaar:

Voor logistieke vragen, cold chain-incidenten en productmeldingen

Voor vragen over het bestellen van vaccins, vaccinlevering, vaccinbeheer, productklachten en vaccinincidenten, contact RIVM-LCC bereikbaar via 088 689 8900, beloptie 1 (bereikbaar tussen 8:30 – 17:00 uur) of via email support.lcc@rivm.nl.

Voor medisch-inhoudelijke vragen en vragen over de registratie van gegevens bij het RIVM, afhankelijk van de provincie

Voor alle medisch-inhoudelijke vragen waarop het antwoord niet te vinden is in de RVP-richtlijn Uitvoering (addendum 24), contacteer de medisch adviseurs van het RVP Rijksvaccinatieprogramma (Rijksvaccinatieprogramma), bereikbaar via de RIVM-DVP-regiokantoren (op werkdagen tussen 8:30 – 17:00 uur):

  • Voor de provincies GR/FR/DR/OV/FL/GLD: regiokantoor Noord-Oost via 088 689 8950 of via e-mail dvpnoordoost@rivm.nl.
  • Voor de provincies ZH/UT/NH: regiokantoor West via 088 689 8930 of via e-mail dvpwest@rivm.nl.
  • Voor de provincies NB/LI/ZL: regiokantoor Zuid via 088 689 8940 of via e-mail dvpzuid@rivm.nl.

Versiebeheer

03-02-2023: Publicatie versie 1.0.

18-10-2023 : Zinnen toegevoegd aan ‘werkinstructie bijzondere instellingen’ over verlenging HPV18+ vaccinatie voor cliënten, conform besluit VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) 17 augustus 2023.